Gemist in 2022; de 150e sterfdag van de grondlegger van onze huidige staatsinrichting en ontwerper van onze huidige grondwet; Johan Rudolf Thorbecke. Hij overleed op 4 juni 1872 en ik kan me niet herinneren dat dit in de afgelopen zomer herdacht is.

Dat is opmerkelijk, want geen enkele politicus oefende zo’n grote invloed uit op de ontwikkeling van ons politieke systeem.

In 1815 verhuisde de toen 17-jarige Johan Rudolf van Zwolle naar Amsterdam om zich verder te ontwikkelen en te studeren. In 1820 voltooide hij met succes zijn studie Literatuur & Recht aan de Universiteit Leiden. Na een periode in Duitsland werd hij buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit van Gent. Dat was indertijd nog onderdeel van ‘Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden’, maar na de opstand van 1830 moest hij Gent verlaten en werd hij hoogleraar diplomatie en moderne geschiedenis aan de Universiteit Leiden.

In deze periode ontstonden ook de eerste activiteiten om bij te dragen aan het debat over de herziening van de Grondwet. Hij trad toe tot de gemeenteraad in Leiden en later zelfs tot de Tweede Kamer. In 1848 stelde Koning Willem II noodgedwongen een Staatscommissie in om de Grondwet ingrijpend te herzien. Thorbecke werd de voorzitter van deze commissie.

Vanaf 1849 leidde Thorbecke met tussenpozen drie kabinetten. In deze periodes ontstond ook de basis van onze huidige staatsinrichting (het ‘Huis van Thorbecke‘): de bestuurlijke organisatie van rijk, provincie en gemeente. Die bestuurlijke structuur bestaat nog steeds.

Naast het vormgeven van de staatkundige structuur was hij ook verantwoordelijk voor diverse infrastructurele projecten, zoals de uitbreiding van het spoorwegnet, de aanleg van het Noordzeekanaal en de Rotterdamse Waterweg.
Op het gebied van onderwijs zorgde hij ervoor dat de Wet op het middelbaar onderwijs er kwam. Dit resulteerde later in de H.B.S. (Hogere Burgerschool voor handel en bedrijf), landbouwscholen en de polytechnische school voor ingenieurs.
Hij was ook de initiatiefnemer die ervoor zorgde dat vrouwen niet alleen toegelaten werden tot de H.B.S. en de universiteit, maar ook examen mochten doen.

En ook niet onbelangrijk: na heel wat onderhandelen en getouwtrek over vergoedingen zorgde het kabinet van Thorbecke er voor dat op 1 juli 1863 eindelijk de slavernij officieel werd afgeschaft in Nederland.

Aan dat alles hadden we op 4 juni 2022 best wat meer aandacht aan mogen besteden.

Dit jaar, op 3 november 2023, is het 175 jaar geleden dat de door Thorbecke ontworpen Grondwet officieel werd afgekondigd. Hopelijk komt Johan Rudolf dan wel voldoende in de aandacht.